Khái niệm “Võ Ta” của Võ Thuật Việt Nam

Võ Ta là một môn võ cổ truyền Việt Nam, có nguồn gốc từ công cuộc khai khẩn xứ Đàng Trong của chúa Nguyễn và đã trở thành môn thi tuyển quan võ thời nhà Nguyễn và dùng trong huấn luyện quân đội. Võ ta còn được gọi là võ Kinh. Ngày nay tên gọi “Võ Ta” với ý nghĩa là “Võ Kinh” vẫn còn được thông dụng ở vùng Huế – Quảng Nam, điển hình là Bạch Hổ võ phái.

Theo võ sư Võ Kiểu, nguyên tổng thư ký Liên đoàn Quyền thuật miền Trung: “Võ ta đã gắn bó với dân tộc ta từ hàng ngàn năm qua, nó mang một vẻ đẹp không môn phái nào trên thế giới có được, nó không chỉ là một môn võ phòng thân, chống lại bao giặc thù hàng ngàn năm qua mà còn là một lối sống, một nhân sinh quan, một tư tưởng vô cùng quan trọng trong hệ thống tư tưởng Việt Nam. Đánh mất tên gọi “võ ta”, là chúng ta đã vô tình đánh mất luôn cả cái hệ tư tưởng Việt Nam quý giá ẩn chứa trong môn võ vô cùng đẹp này!” Võ sư Võ Kiểu còn cho rằng việc thay thế danh xưng “Võ Ta” bằng tên gọi võ cổ truyền Việt Nam có thể “vô tình đánh mất luôn cả hệ tư tưởng Việt Nam quý giá ẩn chứa” trong môn võ đẹp này.

Võ Ta đôi khi được hiểu là những môn võ có nguồn gốc phát sinh lâu đời của dân tộc Việt (Kinh) trên đất nước Việt Nam luôn cả những môn võ mới hình thành mang phong cách võ Việt.

Tỉnh Bình Định là nơi môn Võ Ta được phát triển rực rỡ nhất và cũng đa dạng nhất. Suốt hai thế kỷ 19 và 20, không nơi nào võ Ta được phổ biến rộng rãi bằng xứ võ Bình Định. Ngay tại các địa phương khác, số lượng các thầy dạy võ có gốc từ Bình Định (hoặc học từ Bình Định) bao giờ cũng là nhiều nhất. Vì lý do đó Võ Ta còn được gọi là võ Bình Định. Người các tỉnh khác khi nghe những câu thiệu của các bài Ngọc trản ngân đài (Mộc thiếu thảo pháp), Roi Ngũ Môn, Lão Mai (Quyền Nhất, Thảo Quyền)… đều luôn nghĩ đến Võ Bình Định.

15 bài quy định
Theo binh thư của triều Nguyễn thì 15 bài trong chương trình huấn luyện các võ quan bao gồm.

Mộc thiếu thảo pháp (Vùng đất võ Bình Định gọi là bài thảo Ngọc Trản)
Ngũ môn thảo côn pháp
Trực chỉ thảo côn pháp
Ô du thảo côn pháp (Vùng đất võ Bình Định gọi là bài Tấn Nhất)
Đằng bài thảo pháp
Siêu đao thảo pháp
Trường kiếm thảo pháp
Trường côn đấu thế pháp
Song phủ thảo pháp
Song chỉ diễn âm thảo pháp
Thái âm đấu thái dương thảo pháp
Tứ chi quyền bộ thảo pháp
Độc lập mai hoa thảo pháp
Long đao thảo pháp
Song kiếm thảo pháp

Ca quyết Võ Ta
Môn quyền thuật tinh thâm ảo diệu
Lúc lâm trường phải liệu làm sao?
Tay vung chân đá thế nào?
Tấn công như thể ào ào cuồng phong
Ngũ hành, phải tập cho ròng
Ngọn kim, hỏa nằm lòng mới thôi
Nhảy cao, đá lẹ, té ngồi
Bảy công ba thủ tập rồi hay chưa
Mấy bộ trụ thật khó chẳng vừa
Trung Bình Đinh tấn phải thừa công phu
Tập ròng tập rã ba thu
Mới sang tập thảo và tu tập hoài
Tư môn tứ diện chớ sai
Ngân Đài Ngọc Trản nhớ hai chữ này
Đòn ra giống tựa mây bay
Chân đạp tới trông tày lưu tinh
Đánh rộng đánh hẹp tùy mình
Thế lừa thế điểm cho minh mới tài
Làm trai trong lúc xông pha
Phải chiến thắng mới ra anh hào
Ngày thường đừng có tự cao
Khiêm cung lễ độ khác nào văn nho
Gặp quân hung hãn đừng lo
Nghệ cao đảm đại đều do ở mình
Khuyên ai luyện võ cho tinh
Giữ thân giữ nước công trình nghìn thu